Ruim vijftien procent van de Nederlandse bevolking is nu 65 jaar of ouder. Volgens recente CBS-prognoses (CBS, Statline, 2012) loopt het aandeel 65-plussers in de bevolking op tot een vijfde in 2020 en tot een vierde in 2035 (Nidi rapport). Nederland heeft daarbij te maken met een dubbele vergrijzing: we worden niet alleen steeds ouder, maar het aantal 75-plussers stijgt ook nog sneller dan het totale aantal ouderen.

Behalve van vergrijzing is er in Nederland ook sprake van ontgroening. Al meer dan honderd jaar daalt het aandeel van de jongeren in de totale bevolking, omdat vrouwen minder kinderen krijgen en mensen langer leven. Na het midden van de jaren zestig is het aantal geboortes fors gedaald. Verdergaande individualisering, de emancipatie van vrouwen, een toenemende arbeidsparticipatie van vrouwen en uitstel van het eerste kind dragen bij aan een lager kindertal per vrouw. Onderstaande grafiek geeft het percentage ouderen ten opzichte van het percentage twintigplussers (CBS).

  http://www/cbs/nl/nl-NL/menu/thema’s/bevolking/cijfers/extra/piramide-fx.htm )

fiiguur 1                 

Naast vergrijzing en ontgroening is er een derde demografische trend: de ontwikkeling van het percentage allochtonen in de bevolking. Tussen 2011 en 2024 stijgt dit percentage met circa drie procent, van bijna 21 naar bijna 24 procent. Deze stijging komt voor tweederde voor rekening van de niet-westerse allochtonen (paper ROA). Deze groep niet-westerse allochtonen woont niet evenredig verspreid over Nederland, maar is ruimtelijk geconcentreerd. Bijna veertig procent woont in het westen van het land, met name in de vier grote steden. Binnen de grote steden wonen allochtonen vaak in specifieke wijken en buurten (CBS 2010:129). In Amsterdam was in 2011 de meerderheid van de inwoners allochtoon.

De werkloosheid naar herkomst laat aanzienlijke verschillen zien. Van de niet-westerse allochtonen in 2011 was ruim dertien procent van de beroepsbevolking werkloos. Bij autochtonen was dat ruim vier procent (CBS.nl). Onder invloed van de economische crisis in grote delen van de wereld is het denkbaar dat de internationale (arbeids)mobiliteit blijft toenemen. Nederland blijft immers voor velen een beter alternatief dan het thuisland (interview dominee Koney).

Verbonden met de demografische ontwikkeling is er de verdergaande verstedelijking. Dit is een trend die de komende jaren zal doorgaan. Demografen verwachten dat in 2050 tweederde van de wereldbevolking in de steden zal wonen (Ode, mei 2012). Ook voor Nederland voorspelt het CBS (persbericht oktober 2011) dat de groei van de bevolking in de Randstadprovincies onverminderd door zal zetten. Tussen 2010 en 2025 groeit de bevolking in de Randstad- provincies naar verwachting met zevenhonderdduizend, het aantal huishoudens met ruim vierhonderdduizend. Een groot deel van de bevolkingsgroei vindt plaats in de grote steden. Zo groeit Amsterdam met 110.000 inwoners.

Buiten de Randstadprovincies doet de groei zich vooral voor in steden met bovenregionale voorzieningen, zoals hogere onderwijsinstellingen. Een derde van de gemeenten in Nederland krijgt te maken met een krimp van 2,5 procent of meer. ‘Voor de toekomst van Nederland is het belangrijk dat de Randstad haar stedelijke functie kan vervullen en in staat is om de kansen die hier zijn te benutten en om de mensen mee te nemen. Dit hangt af van de kracht van het regionaal stedelijk bestuur en het Rijk. Ik voel heel sterk die opgave’ (interview Verkerk).